Eén op de tien volwassenen heeft soms last van faalangst.

Faalangst is dus een veelvoorkomende angst die veel aspecten van het leven beïnvloedt. Het treedt vooral op in situaties waarin je beoordeeld wordt. Zoals o.a. bij het maken van een toets, het geven van een presentatie, de deelname aan een (sollicitatie)gesprek of zélfs bij het spelen van een spel.

De symptomen van faalangst kunnen variëren van persoon tot persoon. Sommigen kunnen last hebben van fysieke symptomen, zoals o.a. transpireren, trillen, een hoger hartritme, paniek of een paniekaanval. Anderen kunnen last hebben van psychische symptomen, zoals o.a. negatieve gedachten, gevoelens wat weer leidt tot negatieve of ongepaste gedragingen.

De angst voor het vallen of falen staat in rechtstreeks verband met presteren. Het heeft bijna altijd negatieve invloed op je presteren. Omdat je de focus legt op het negatieve, iets wat misschien zou kunnen gebeuren, kun je je minder focussen op het positieve (ook iets wat zou kunnen gebeuren). De stress die je aanmaakt kan leiden tot verminderde concentratie en een minder goede prestatie dan wanneer je geen of minder stress zou ervaren. Hierdoor, op zijn beurt, wordt jouw angst bevestigt en denk je dat jouw angst rationeel is. Het houdt aan en je angst kan verergeren, een self fulfilling prophecy. Een cirkel, waar je jezelf inhoudt. 

4 TIPS! Overwin jouw faalangst!

1. Stel rationele doelen!
Een rationeel doel is genuanceerd, effectief, realistisch en enigszins haalbaar. Grote doelen kun je gemakkelijk behalen door deze op te delen in meerderde kleine doelen. Kleine stapjes. Door het bereiken van doelen, vergroot je jouw zelfvertrouwen en verklein je de angst op falen. Verbreek die cirkel!

2. Ontspanning
Ontspanningsoefeningen verlagen je cortisol en minder stress heeft impact op je prestaties. Neem bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen, dit is een effectieve manier om angsten te verminderen. Er zijn tal van ontspanningsoefeningen die je op elk gewenst moment kan uitvoeren, ook in de klas, op het werk of ergens anders.

3. Acceptatie
Accepteer de dingen die je niet kan veranderen, het is je enige optie. Doe je dit niet of lukt dit je niet, dan ben je in strijd met de realiteit. Niemand is perfect en iedereen maakt fouten, dit is een fase van het leerproces. Ga eens in gesprek met jouw fouten en schrijf dit op. Door het e.e.a. op te schrijven kun je leren.

4. Confrontatie
Door jezelf in een situatie te zetten waarin je faalangsten ervaart, kun je jezelf geleidelijk comfortabel maken aan de situatie. Hierdoor verminderd je angst, fouten horen erbij. Zonder fout is er geen goed. Heb je hier moeite mee, dan kun je deze situaties nabootsen in een rollenspel. Thuis of onder professionele begeleiding.

''We hadden wel dood kunnen zijn!'' ↴

Nietsvermoedend overvalt een onrustig gevoel je, onrustig en verdoofd. Je schudt je hoofd even 'wakker', maar hiermee schud je het gevoel niet van je af. Je hartritme verhoogd, als of er gevaar dreigt. Het is warm, je begint te zweten en je ademhaling lijkt steeds sneller en sneller te gaan. Het maakt je duizelig en misselijk. Je raakt lichtelijk in paniek. ''Wat TF is er aan de hand?'' denk je, terwijl je in je spiegel naar je 1-jarige in het kinderzitje kijkt. Je gedachten gaan alle kanten op: ''sh*t, als ons maar niets overkomt''. Deze gedachten versterken je fysieke en psychische toestand. Je begint hevig te trillen en kan moeilijk ademhalen. Controle over jezelf heb je nauwelijks, maar je weet de auto veilig aan de kant van de weg te parkeren. Dit vóélt niet echt! Maar jij en je kindje zijn veilig nu, dat heb jij gedaan en iets maakt je hartritme vertragen, je komt weer 'bij'.

Gedachten zoals ''Wat had er wel niet allemaal kunnen gebeuren, we hadden wel een ongeluk kunnen krijgen, we hadden wel dood kunnen zijn!'' gaan door je heen. En ''Ik moet zo snel mogelijk hulp bellen, want wie zorgt er voor mijn kind?!'' Tranen vinden een weg naar de oppervlakte en je hartritme verhoogd weer, maar je herpakt jezelf. Huilend bel je je partner, of hij jullie kan ophalen. Uitleggen wat er aan de hand is lukt je niet, maar zélf rijden ''Hell, no!'' Immers, wil jij dat jij en jouw kindje blijven leven. Je kind nog een keer in deze situatie brengen doet een goede moeder, zoals jij, toch niet?

Paniek is een korte, zeer sterke vorm van angst die zowel lichamelijke- als psychische gevolgen heeft. Psychisch ervaart de persoon angst om dood te gaan en lichamelijk letsel op te lopen, derealisatie of depersonalisatie. Het verdoofde gevoel is eveneens psychisch. 

Je hebt een paniekaanval gehad en dit wil je niet nog een keer ervaren. Logisch wel, die angst voor een volgend paniekaanval. Let wel, lief mens, de primaire angst en spanning die je nu hebt om opnieuw zo'n aanval te krijgen, kan zó hoog oplopen dat je hiermee de aanval kan veroorzaken.

Vrees, angst, paniek en fobie. Het verschil tussen deze vormen 'angsten' beschrijf ik verder in mijn blog even kort. Evenals de kenmerkende irrationele gedachten die een belangrijke rol spelen bij een paniekaanval.

DE PANIEKSTOORNIS

Een paniekstoornis lijkt op een fobie, maar blijkt in enkele belangrijke opzichten toch anders. Bij een paniekstoornis heb je in het verleden vaak een paniekaanval gehad. Zo'n paniekaanval kan ontstaan in een levensbedreigende situatie of omdat het lichaam even (kort), maar sterk ontregeld is. 

Na het ervaren van een paniekaanval, ontstaat er vaak een aanhoudende angst om opnieuw een paniekaanval te krijgen of grote zorgen om het eventuele gevolg van zo'n aanval. ''Als dat wéér gebeurt, zal ik misschien een auto-ongeluk of een hartaanval krijgen.'' Een aangepaste, duidelijke gedragsverandering ten aanzien van dergelijke aanvallen wijst op een stoornis. 

Je spreekt van 'vrees' wanneer het voor jezelf duidelijk is waar je bang voor bent. Vrees voor mensen, vliegen, rijden, het verliezen van iets of iemand en andere specifieke situaties. 

Angst is in het algemeen een emotie van bangheid welke we niet specifiek ergens aan kunnen toeschrijven. Angst heeft een verlammend effect en wordt sterker wanneer je je er tegen verzet.

Paniek heeft te maken met een hevig angstgevoel waarbij je de controle verliest. Dat gevolg kan enkel al de oorzaak zijn voor bijvoorbeeld een zogenoemde 'paniekaanval'. 

Een fobie is een vrees die niet in verhouding is tot het object van de vrees. Denk hierbij aan de vrees voor voeten, spinnen, honden en muizen.

''Oké, maar hoe kan RET helpen?''

Ook bij een paniekstoornis spelen een paar kenmerkende irrationele gedachten een belangrijke rol:

''Ik kan er absoluut niet tegen als dingen anders gaan dan ik wil.''

Niet iedereen kent een paniekaanval. Diegene die het wel hebben ervaren, weet dat het een heel vervelende en beangstigende situatie is. Bovendien wordt de sterkte van de paniekaanval voor een groot deel bepaald hoe jij als persoon hierop reageert. Een paniekaanval is in de eerste instantie een fysieke gewaarwording. De één kan daar heel rustig op reageren, de ander raakt in paniek. De laatste groep verzet zich tegen de sensaties, omdat ze geloven dat ze deze niet zouden mogen voelen. Díé inspanning en stress maken de fysieke symptomen vele male erger. Mensen die geloven dat ze ''er absoluut niet tegen kunnen als dingen anders gaan dan dat zij willen'' hebben de grootste moeite om een paniekaanval te 'managen'.  

''Ik moet altijd tot het uiterste bedacht zijn op allerlei soorten narigheid.''

Mensen die zichzelf willen beschermen tegen een paniekaanval kunnen onbedoeld zóveel spanning en stress bij zichzelf oproepen dat ze juist een paniekaanval veroorzaken. Daarnaast zal de spanning in een aanval ook toenemen. ''Ik was nog zo bedacht op een paniekaanval. Ik wist wel dat het zou gebeuren en ik had gelijk! Dit is verschrikkelijk. Ik moet in het vervolg nog meer bedacht zijn!'' De stress en spanning dat het 'bedacht zijn' de paniekaanval niet heeft kunnen voorkomen, verergert de situatie.  Daarnaast wordt het bedacht zijn in stand gehouden, wat leidt tot nieuwe paniekaanvallen.

''Mijn leven wordt voor het grootste deel bepaald door mijn verleden.''

De gedachte is dat de nieuwe paniekaanvallen hoe dan ook aan de orde zijn, want dit was ook zo in het verleden. En zolang je door deze gedachte te hebben, nieuwe paniekaanvallen veroorzaakt, is de gedachte nog waar ook. Gelukkig is het idee dat het hele leven bepaald wordt door de enkele ervaringen uit het verleden, is niet rationeel. Het idee dat je geen enkele invloed op de toekomst heb, evenmin. 

''Ik kan niet leven met onzekerheden.''

Over deze irrationele gedachte kan ik heel kort zijn. Het is nooit zeker of iemand een (nieuwe) paniekaanval zal krijgen. Als mensen geloven dat ze niet met die onzekerheid kunnen leven, zal de stress en spanning toenemen, waardoor de kans op een aanval groter wordt. Dat leidt tot meer onzekerheid en zo vormt zich een cirkel van onzekerheid en stress.

Kan ik je helpen? Nee, ik kán je helpen!