Het rouwproces: een intieme casus.
Rouw, de onvermijdelijke prijs voor alles wat je liefhebt. Een bekend gegeven. Een bijkomend risico van het aangaan van verbinding, wetende dat het tijdelijk of permanent van je kan worden afgenomen: een moment, een leven, een baan, iets of iemand.
Groot verlies kan uit het niets komen of langzaam naderen, soms voorspelbaar, andere keren niet. Ondanks de voorspelbaarheid is èchte voorbereiding vaak onmogelijk, omdat het wezenlijke afscheid nog moet plaatsvinden.
Hoop kan een krachtige tegenstander van verlies zijn, en vals gecreëerde hoop wordt vaak als een coping mechanisme ingezet. Het is een vorm van vermijding waarbij je door blijft gaan, hopend op een ander resultaat, terwijl je eigenlijk stilstaat.
Soms kun je bewust kiezen voor verlies, wetende dat het plaats maakt voor iets of iemand anders dat op lange termijn meer vervulling gaat brengen. Het is een weloverwogen beslissing, waarbij de hoop op een positieve uitkomst op de lange termijn de pijn van het verlies draaglijker maakt.
Ontdek hieronder een waargebeurde casus die het rouwproces in een authentieke context belicht. Scroll naar beneden en lees het intieme verhaal van rouw, verlies en de zoektocht naar heling ⤵
De 5 fasen van het rouwproces: een intieme casus.
Cliënte en ik hebben elkaar kort gesproken aan de telefoon. Ze woont samen met haar man en dochter (6) in een grote stad. Ze geeft aan dat de gezinssituatie gespannen is door een familieprobleem. Hoewel de afstand van de familie rust geeft, voelt cliënte zich volledig uitgeput. Niet alleen zij, maar ook andere ondervinden hier last van. Het is storend en het duurt te lang (1+ maand).
Lichamelijke en psychische klachten teisteren haar: moeheid, stress- concentratie- en slaapproblemen, somberheid, geïrriteerdheid en teruggetrokken gedrag.
We maken een afspraak. Tijdens deze afspraak verteld ze haar verhaal nog een keer, alleen nu met meer details. Ze is ervan overtuigd dat afstand tot haar familie de juiste keuze is en hierom begrijpt ze niet waarom ze zich dan nog steeds zo 'depressief' voelt. De stress blijkt volkomen logisch, aangezien het voor haar onbegrijpelijke situatie in de familie direct impact heeft op haar werk en privé situatie.
⓵
Maar het kon toch niet! Benadrukt ze. Hoe kan familie zo zijn, dit doen? Liegen, bedriegen, bedreigen. Om de wet heen! Zonder reden? Dat kan ik écht geen plek in mijn hoofd geven. Ik begrijp het niet! Oh, hoi. Fase één van het rouwproces. Het kwartje valt bij mij.
Het doet mij naast rouw, denken aan acute stress. Fase één van het rouwproces begon wanneer ze zich verbaasd en boos voelt over het voor haar onbegrijpelijke gedrag van haar familie. De stress heeft directe impact op haar werk en privé situatie, wat ook haar lichamelijke klachten verklaart.
⓶
Ik ben zo boos op ze. Teleurgesteld. Wat denken ze wel niet? Waar heb ik dit aan te danken. Hoe beter en langer ik nadenk over de situatie, des te kwader wordt ik. Ze balt haar vuist en lijkt ergens op te willen slaan, maar houdt zich in. Ze geeft aan dat ze de laatste tijd een kort lontje heeft en soms haar boosheid afreageert op haar man of dochter. Ze zegt af en door te kunnen gaan op dingen die haar normaal niet zo veel doen. Het slaat nergens op en ze weet waar het vandaan komt. Dit besef maakt het boos, teleurgesteld en zo begint de cycle weer opnieuw.
Ja, geen fijne fase. Fase twee. In fase twee groeit haar woede en teleurstelling. Ze worstelt met boosheid en teleurstelling. De cyclus van boosheid versus teleurstelling lijkt oneindig. Ik vraag haar wat voor emoties ze nog meer heeft ervaren aangaande de familiaire situatie. Ze denkt na en komt hiermee;
⓷
nadat ik zo boos ben geweest, voel ik mij natuurlijk schuldig. Schuldig naar mijn man en naar mijn dochter. Ik bied mijn excuses dan aan en probeer het goed te maken. Ook reflecteer ik en dan kan ik mij ook wel eens schuldig voelen naar mijn familie. Had ik het beter moeten doen? Had ik beter mijn best moeten doen? Had ik beter moeten zijn? Ik wil beter zijn, zeker als dat het weer goedmaakt. Maar misschien is die hoop wel niet valide en komt het niet meer goed -
Schuldgevoelens domineren in fase drie van het rouwproces. Na boosheid voelt ze zich schuldig naar haar gezin en familie. Ze probeert zich te verbeteren, maar twijfelt aan haar eigen inzet en of het ooit weer goedkomt.
⓸
- en het komt ook niet meer goed. Althans, het zal nooit meer hetzelfde zijn. Gedane zaken nemen geen keer, de situatie is anders nu. Alles wat ik tot nu toe gedaan heb, heeft nooit geleid tot de gewenste uitkomst. Hierin sta ik machteloos, want ik heb een ander niet in de hand. Ik kan een ander niet dwingen mij onvoorwaardelijk te accepteren, onvoorwaardelijk van mij te houden om wie ik ben. Zelfs niet mijn moeder of vader.
Deze gedachten maakt haar in de slachtofferrol vallen. Ze kan hier niet zien wat ze zelf in de hand heeft, enkel wat een ander in de hand heeft. Ze ziet geen uitweg. En dit maakt haar somber en geïrriteerd. Dit maakt dat ze zich terugtrekt. Het geeft haar stress en maakt haar moe. Ben je wel eens zó moe geweest, dat je niet kunt slapen. Deze acute stress kan uitmonden in een depressie of PTSS.
Ik vraag haar of ze klaar is om de nieuwe situatie onvoorwaardelijk te accepteren. Ze knikt en zegt dat ze wel wil, maar dan ze niet weet hoe. Ik vraag haar of ze terug wil naar de oude situatie. Ze geeft aan dat ze dat niet wil, want het is altijd k*t geweest. Ze heeft nog nooit zoveel rust ervaren als nu. Nu alle aanleidingen tot stress op de achtergrond staan, heeft ze rust. Ondanks haar klachten, ervaart ze dus rust. Deze situatie bevalt mij beter dan de situatie daarvoor. En bam, de deur naar de laatste fase had ze op een kier gezet.
In fase vier beseft ze dat het nooit meer hetzelfde zal zijn. Gedane zaken nemen geen keer, en ze voelt zich machteloos tegenover het gedrag van anderen. Deze gedachten leiden tot somberheid, irritatie, en stress, waardoor ze zich terugtrekt. Toch is het besef er, hier rouw je bewust.
⓹
De laatste fase van het rouwproces begint als ze erkent dat de nieuwe situatie rust en ontspanning brengt. Zingeving en acceptatie.
Ik geef haar terug wat ze mij zojuist had verteld en sluit af met het volgende: ''Wanneer je achterom blijft kijken, kun je niet zien wat er recht voor je staat. Je geeft aan dat dat wat recht voor je staat zoveel meer rust en ontspanning geeft, maar je kijkt er niet naar. Je gaat het niet aan.''
Ze denkt na over mijn woorden. Het duurt even. Ik laat haar. Na een tijdje gaat ze rechtop zitten en kijkt ze mij recht aan: ''Je hebt gelijk! Ik wil niet eens meer dat het ooit nog hetzelfde is en dat is precies hoe het nu is. In lijn met de realiteit van nu. En daar kan ik heel goed vrede mee hebben.''
Het was goed, zo. Eigenijk, zelfs beter. Véél beter!
Ik begeleid haar door haar rouwproces en het proces van traumaverwerking. Voor nu hebben we de dans ontsprongen. Het blijft een zere plek, maar dit heeft met meer dan alleen de nieuwe pijn te maken. Dit is iets wat ze gaandeweg moet leren managen. We zetten cognitieve gedragstherapie in. Het werkt. Ze wordt 'beter'. Haar klachten verminderen totdat ze volledig zijn verdwenen.
Een goede begeleider maakt zichzelf geleidelijk overbodig. De ultieme uitkomst is inherent aan afscheid. En dit afscheid is geen verlies. Maar pure winst!
DE 5 FASEN VAN HET ROUWPROCES
⓵
Ongelooflijk, want dit wíl je toch niet geloven. Je begint bij de zogenoemde 'ontkenningsfase'. Je ontkent de situatie of de emoties die de situatie en jouw gedachten hierover met zich meebrengen. Het verdriet of de pijn laat je 'gedoseerd' toe. Je zoekt afleiding, enigszins symptoombestrijding. Je kunt simpelweg de oorzaak niet geheel aangaan, dat is té pijnlijk en bijna ondraagbaar. Niet in één keer.
⓶
Naarmate de tijd vordert, begint het te landen bij je. De realiteit neemt je mee naar de tweede fase van het rouwproces die hoort bij verlies. Je kunt het niet meer ontkennen en dat maakt je boos, want de situatie accepteren voor was het is kun je op dit moment nog niet. Iets anders kun je er ook niet mee. Je projecteert op een (non) verbale manier jouw woede op iets of iemand anders.
⓷
Schuldgevoelens komen om de hoek kijken. Je was niet goed genoeg en alles wat je in een eerder stadium 'fout' gedaan hebt, moet je weer goed maken. Compenseren of zelf overcompenseren. Je wilt het beter doen en pakt het één en ander weer op. Je wilt graag een beter persoon zijn, ergens in de hoop dat 'het' goedkomt. Veeval is dat valse hoop en hier kom je snel genoeg achter.
⓸
Want het komt niet goed. Althans, het zal nooit meer hetzelfde zijn. Gedane zaken nemen geen keer, de realiteit is anders nu. Alles wat je tot nu toe geprobeerd hebt, heeft niet geleid tot de gewenste uitkomst. Je begint je machteloos en/of onzeker te voelen, het maakt je somber. In de vierde fase van het rouwproces heeft men vaak last van depressieve stemmingen.
⓹
De stap tussen fase vier en vijf is het grootst. Het contract is ook aanzienlijk. Hoe kom je van A naar B? De nieuw realiteit begint te aarden en je begint te beseffen dat deze situatie buiten jouw macht ligt. Er zijn slechts 2 soorten 'problemen'. (1) kwesties die je kunt oplossen en (2) kwesties die je niet kunt oplossen. Nu weet je precies wat je nog te doen staat, de nieuwe realiteit aanvaarden. Acceptatie.
Reactie plaatsen
Reacties